Czym jest odwołanie od wyroku sądu rejonowego?
Odwołanie od wyroku sądu rejonowego, czyli apelacja sądowa, to środek odwoławczy który pozwala na zakwestionowanie orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji. Celem wniesienia apelacji jest ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd wyższej instancji i zmiana niekorzystnego rozstrzygnięcia.
Definicja i cel odwołania
Odwołanie od wyroku sądu rejonowego to wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i zmianę orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. Apelacja sądowa jako środek odwoławczy umożliwia przedstawienie sądowi wyższej instancji argumentów i dowodów, które mogłyby wpłynąć na zmianę niekorzystnego wyroku.
Głównym celem apelacji jest ochrona interesów strony, która czuje się pokrzywdzona wyrokiem. Wniesienie odwołania daje możliwość ponownego zbadania sprawy i naprawienia ewentualnych błędów czy niesprawiedliwości wynikających z orzeczenia sądu pierwszej instancji.
Różnice między apelacją a innymi środkami odwoławczymi
Apelacja sądowa nie jest jedynym dostępnym środkiem odwoławczym od orzeczeń sądu. Istnieją także takie instrumenty jak zażalenie czy skarga kasacyjna, które mają inny charakter i zastosowanie.
Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji, takie jak odmowa zwolnienia od kosztów czy oddalenie wniosku. Termin na wniesienie zażalenia jest krótszy i wynosi tydzień od doręczenia postanowienia.
Z kolei skarga kasacyjna to nadzwyczajny środek zaskarżenia, kierowany do Sądu Najwyższego. Można z niej skorzystać tylko w określonych przypadkach, gdy orzeczenie sądu drugiej instancji rażąco narusza przepisy prawa.
Kiedy można złożyć apelację?
Możliwość wniesienia odwołania od wyroku sądu rejonowego jest ograniczona terminem na wniesienie apelacji. Długość tego terminu zależy od tego, czy sprawa toczyła się w postępowaniu cywilnym czy karnym.
Terminy na wniesienie apelacji w postępowaniu cywilnym
W postępowaniu cywilnym termin na wniesienie apelacji wynosi dwa tygodnie, licząc od dnia doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem. Jeśli strona nie zawnioskowała o sporządzenie pisemnego uzasadnienia orzeczenia, apelację można wnieść w ciągu 21 dni od ogłoszenia wyroku.
W szczególnych przypadkach, na przykład gdy sprawa dotyczy nakazu zapłaty, termin na złożenie sprzeciwu jest krótszy i wynosi dwa tygodnie od doręczenia nakazu.
Terminy na wniesienie apelacji w postępowaniu karnym
W sprawach należących do postępowania karnego, termin na wniesienie apelacji to 14 dni od daty doręczenia wyroku z pisemnym uzasadnieniem. Jeśli strona nie wystąpiła o sporządzenie uzasadnienia, odwołanie można złożyć do 14 dni od ogłoszenia orzeczenia.
Warto pamiętać, że w przypadku spraw rozpatrywanych w postępowaniu przyspieszonym, termin na apelację wynosi zaledwie 3 dni.
Jak przygotować apelację?
Sporządzenie skutecznego odwołania od wyroku sądu rejonowego wymaga znajomości procedury apelacyjnej i spełnienia określonych wymogów formalnych. Pisząc apelację należy zapoznać się z pisemnym uzasadnieniem wyroku i odnieść się do przedstawionych tam argumentów.
Wymogi formalne apelacji
Procedura apelacyjna określa szereg wymogów formalnych, które musi spełniać pismo z odwołaniem. Apelacja powinna zawierać oznaczenie zaskarżonego wyroku, zarzuty stawiane orzeczeniu oraz wnioski apelacyjne. Musi być podpisana przez stronę lub jej pełnomocnika.
Do apelacji należy dołączyć jej odpisy dla pozostałych stron postępowania oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej. Wysokość opłaty od apelacji wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 5000 złotych.
Jak napisać uzasadnienie apelacji?
Kluczową częścią apelacji sądowej jest jej uzasadnienie. Powinno ono wskazywać, z jakimi ustaleniami faktycznymi bądź prawnymi zawartymi w uzasadnieniu wyroku strona się nie zgadza i dlaczego.
- Na początku uzasadnienia przedstawia się zarzuty wobec zaskarżonego orzeczenia, odnoszące się do naruszenia przepisów prawa materialnego, błędów proceduralnych lub wadliwej oceny dowodów.
- Dalej należy te zarzuty uzasadnić i obudować argumentacją, przedstawiając dowody, które podważają ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji.
- W uzasadnieniu apelacji można powołać się na nowe fakty i dowody, które nie były przedstawiane w pierwszej instancji. Trzeba jednak wykazać, że ich powołanie we wcześniejszym stadium postępowania nie było możliwe.
| Element apelacji | Opis |
|---|---|
| Oznaczenie zaskarżonego wyroku | Wskazanie sygnatury orzeczenia sądu I instancji, od którego wnoszona jest apelacja |
| Wnioski apelacyjne | Określenie jakiej zmiany lub uchylenia wyroku domaga się skarżący |
| Zarzuty apelacji | Wskazanie błędów i naruszeń prawa w zaskarżonym wyroku |
| Uzasadnienie zarzutów | Przedstawienie argumentacji na poparcie podniesionych zarzutów |
Gdzie złożyć apelację?
Odwołanie od wyroku sądu rejonowego wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, do Sądu Okręgowego lub Sądu Apelacyjnego. Który z tych sądów będzie właściwy, zależy od tego, jakiego rodzaju sprawa podlega zaskarżeniu.
Rola Sądu Okręgowego w procesie apelacyjnym
Sąd Okręgowy rozpatruje apelacje sądowe od wyroków sądów rejonowych wydanych w postępowaniu cywilnym (z wyłączeniem spraw rodzinnych i gospodarczych). Dla spraw karnych, w których wyrok wydał sąd rejonowy, sądem odwoławczym także będzie sąd okręgowy.
Sąd Okręgowy po rozpoznaniu apelacji może utrzymać w mocy zaskarżony wyrok, zmienić go lub uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia.
Rola Sądu Apelacyjnego w procesie apelacyjnym
Do Sądu Apelacyjnego trafiają apelacje sądowe od wyroków Sądów Okręgowych wydanych jako sądów I instancji. Ma to miejsce w sprawach cywilnych o znacznej wartości przedmiotu sporu oraz w sprawach o prawa niemajątkowe lub o rozwód.
Sąd Apelacyjny orzekając w drugiej instancji może oddalić apelację, zmienić zaskarżony wyrok lub uchylić go i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Co dalej po złożeniu apelacji?
Po wniesieniu odwołania od wyroku sądu rejonowego sprawa trafia do sądu odwoławczego, który bada ją zgodnie z przepisami procedury apelacyjnej. Rozpoznanie apelacji może zakończyć się różnymi rozstrzygnięciami.
Przebieg postępowania apelacyjnego
Procedura apelacyjna obejmuje kilka etapów:
- Badanie formalne apelacji pod względem dopuszczalności i spełnienia wymogów
- Doręczenie odpisów apelacji pozostałym stronom, które mogą na nią odpowiedzieć
- Wyznaczenie rozprawy apelacyjnej, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym
- Przeprowadzenie rozprawy, z ewentualnym postępowaniem dowodowym
- Wydanie orzeczenia przez sąd odwoławczy.
Możliwe rozstrzygnięcia apelacji
Apelacja sądowa rozpoznana przez sąd II instancji może zakończyć się:
- Oddaleniem apelacji, jeśli podniesione zarzuty okażą się niezasadne, a zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Orzeczenie sądu I instancji staje się wtedy prawomocne.
- Zmianą wyroku, gdy sąd odwoławczy podziela zarzuty apelacji i stwierdzi, że zgromadzone w sprawie dowody pozwalają na wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia bez konieczności ponownego przeprowadzania procesu.
- Uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, jeśli zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na wyrokowanie, a konieczne jest przeprowadzenie istotnych czynności dowodowych. Sąd I instancji będzie musiał wtedy ponownie rozpoznać sprawę.
Skarga kasacyjna jako kolejny krok
Jeśli rozstrzygnięcie sądu apelacyjnego nadal nie satysfakcjonuje strony, istnieje możliwość złożenia nadzwyczajnego środka odwoławczego w postaci skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. To ostatnia możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądu II instancji.
Kiedy można złożyć skargę kasacyjną?
Możliwość wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego jest ograniczona do przypadków wskazanych w ustawie. Podstawą do jej złożenia jest naruszenie prawa materialnego lub istotne naruszenie przepisów postępowania, o ile mogło ono mieć wpływ na treść orzeczenia.
W sprawach cywilnych skarga kasacyjna przysługuje od prawomocnych orzeczeń sądów apelacyjnych, o ile wartość przedmiotu zaskarżenia jest wyższa niż 50 tysięcy złotych. To ograniczenie kwotowe nie dotyczy spraw niemajątkowych.
Procedura wniesienia skargi kasacyjnej
Skargę kasacyjną jako nadzwyczajny środek zaskarżenia w postępowaniu cywilnym wnosi się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu apelacyjnego w terminie dwóch miesięcy od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
W procedurze karnej skargę kasacyjną można złożyć od każdego prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie. Termin na jej wniesienie to 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Sporządzenie skargi kasacyjnej, ze względu na jej wysoce sformalizowany charakter, jest zastrzeżone tylko dla adwokatów i radców prawnych. Konieczne jest też uiszczenie wysokiej, zryczałtowanej opłaty sądowej.
