Czym są groźby karalne?
Groźby karalne to poważne przestępstwo, które polega na grożeniu innej osobie popełnieniem na jej szkodę przestępstwa. Tego typu groźby wywołują strach i poczucie zagrożenia u osoby, do której są kierowane. Sprawca grożąc pokrzywdzonemu, chce wywrzeć na niego presję i zmusić do określonego zachowania.
Definicja groźby karalnej według art. 190 k.k.
Zgodnie z art. 190 § 1 Kodeksu karnego, kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Oznacza to, że groźba karalna musi spełniać łącznie następujące przesłanki:
- Sprawca grozi popełnieniem przestępstwa na szkodę osoby, do której kieruje groźbę lub jej osoby najbliższej
- Groźba wzbudza u zagrożonego uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona
- Sprawca działa w zamiarze, aby zagrożony obawiał się spełnienia groźby
Formy groźby karalnej
Groźba karalna może przybierać różne formy – ustną, pisemną, wyrażoną gestem lub innym zachowaniem, które wyraża zamiar popełnienia przestępstwa. Może być kierowana bezpośrednio do osoby zagrożonej lub za pośrednictwem innych osób. Sprawca może grozić:
- Pozbawieniem życia lub ciężkim uszkodzeniem ciała
- Pozbawieniem wolności, np. porwaniem lub uwięzieniem
- Naruszeniem nietykalności cielesnej poprzez pobicie
- Zniszczeniem lub uszkodzeniem mienia
- Ujawnieniem lub rozpowszechnieniem ośmieszających, kompromitujących informacji lub materiałów
Odpowiedzialność karna za groźby karalne
Odpowiedzialność karna za przestępstwo groźby karalnej została uregulowana w art. 190 Kodeksu karnego. Przepisy przewidują trzy rodzaje kar, które mogą być wymierzone sprawcy w zależności od okoliczności popełnienia czynu i stopnia społecznej szkodliwości.
Kary przewidziane za groźby karalne
Za popełnienie przestępstwa z art. 190 § 1 k.k. grozi:
- Grzywna
- Kara ograniczenia wolności
- Kara pozbawienia wolności do lat 2
Natomiast typ kwalifikowany przestępstwa groźby karalnej (art. 190 § 2 k.k.) zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Ma on miejsce, gdy sprawca używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego bądź działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu.
Zmiany w przepisach dotyczących groźby karalnej
Od 1 października 2023 r. górna granica kary pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 190 § 1 k.k. została podwyższona z 2 do 3 lat. Zmiany wprowadza ustawa z dnia 17 lutego 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Zaostrzone przepisy mają na celu zwiększenie ochrony ofiar i surowsze karanie sprawców gróźb karalnych.
Proces ścigania groźby karalnej
Groźba karalna jest przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego. Oznacza to, że organy ścigania mogą wszcząć i prowadzić postępowanie tylko wtedy, gdy pokrzywdzony złoży wniosek o ściganie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy groźba karalna jest związana z przemocą domową – wtedy ściganie następuje z urzędu.
Rola wniosku o ściganie
Wniosek o ściganie powinien zawierać:
- Dane osoby składającej zawiadomienie
- Dokładny opis zdarzenia ze wskazaniem sprawcy, jeśli jest znany
- Wskazanie dowodów, np. wiadomości, nagrań, świadków
Wniosek może być złożony pisemnie lub ustnie do protokołu na policji lub w prokuraturze. Od decyzji pokrzywdzonego zależy, czy sprawca groźby karalnej poniesie odpowiedzialność karną. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować tego typu przestępstw i reagować na nie zgłaszając organom ścigania.
Reakcja pokrzywdzonego i jej znaczenie
Często zdarza się, że pokrzywdzeni rezygnują ze składania wniosku o ściganie w obawie przed konsekwencjami ze strony sprawcy. Niestety takie zachowanie tylko utwierdza sprawcę w poczuciu bezkarności i zachęca do kolejnych gróźb lub realizacji tych już wypowiedzianych. Tylko zdecydowana postawa i współpraca z organami ścigania daje szansę na ukaranie sprawcy i powstrzymanie go przed dalszymi groźbami.
Przykłady groźby karalnej
Poniżej przedstawiono przykładowe sytuacje, w których dochodzi do przestępstwa groźby karalnej w różnych sferach życia.
Groźby dotyczące życia prywatnego
| Sytuacja | Przykład groźby |
|---|---|
| Konflikt sąsiedzki | „Jeśli będziesz dalej hałasował, to spalę ci mieszkanie!” |
| Przemoc domowa | „Jak odejdziesz, to cię znajdę i połamię ci wszystkie kości” |
| Rozstanie w związku | „Upublicznię twoje nagie zdjęcia w internecie, jeśli ze mną zerwiesz” |
Groźby dotyczące życia zawodowego
| Sytuacja | Przykład groźby |
|---|---|
| Konflikt w pracy | „Dopilnuję, żebyś wyleciał z pracy, jeśli to zgłosisz” |
| Mobbing | „Zaszkodzę twojej opinii w branży, nigdzie już nie znajdziesz zatrudnienia” |
| Kontakty biznesowe | „Jeśli nie spłacisz długu, podpalę twoją firmę” |
Groźby dotyczące życia społecznego
| Sytuacja | Przykład groźby |
|---|---|
| Konflikt z sąsiadami | „Jeśli nie przestaniecie, rozpowiem wszystkim o waszych problemach” |
| Cyberbullying | „Nie przestanę cię nękać w sieci, aż się załamiesz nerwowo” |
| Zakończenie przyjaźni | „Zniszczę twoją reputację wśród wszystkich naszych wspólnych znajomych” |
